Riti Treikam ka Mother of Compassion Parish Mawkhlam
KA RITI TREI KAM JONG KA MOTHER OF COMPASSION PARISH,
MAWKHLAM (Ka sienshon ka ba-lai, 2023)
Shikyntien na u Parish Priest.
Ka Lamphrang
Ka
jingdonkam ban don ka Riti Trei kam hapoh ka Parish Mother of Compassion,
Mawkhlam ka la mih na ka jingbymïatip ryntih ïa ka rukom pynïaid jong ka Balang
katkum ka jingbthah ki Bishop ka thaiñ. Te kumta ka Parish Pastoral Council
(PPC) ha ka jingïalam u Parish Priest ka la mynjur lang ban pynmih ïa kane ka
‘RITI TREI KAM’ ha kane ka sien shon ka ba-lai. Nga sngewnguh ïa baroh ki dkhot
jong ka PPC kiba dei ki Rangbah Balang, Ki President jong ka Seng Rangbah, Seng
Kynthei bad Seng Samla, lem bad kiwei ki Rangbah bad Longkmie bashemphang,
khamtam ki Parish Priest barim jing ngi bad ïa Fr Nicholas Maïong,MSFS Parish
Priest ba mynta, kiba la ïa ai pasoh ban pynwan dur ha ka rukom ba ryntih.
Kumba
la thoh ha ka Canon 1752, kane ka Riti treikam ka dei ban ïalam sha ka
jingpynim jong ki mynsiem ki parabangeit hapoh ka Parish jong ngi, ym ban shu
pynjari ïa ki riti aiñ kumba la thoh thik khlem da shah shkor ïa ki.
To u
Mynsiem Bakhuid u Nongpynïaid Kam-blei Un ai jingshemphang bad jingstad ïa ngi,
kiba ïoh bynta lang bad ki Lyngdoh Sohblei ha ka ban synshar ïa la ki langbrot
ha ki Balang Shnong, Block bad ha ïing ha sem.
Bah Marcel Myrthong
Secretary Parish Pastoral Council
A.
Ki
Sakramen
Ka Sakramen ka long ka dak ka bapaw, ïa kaba u Jisu u
la buh, da kaba ngi ïoh
pdiang ïa ka jingaiei ka
mynsiem.
Ïa ki
Sakramen jong ka Jutang Bathymmai la seng-nongrim da u Khrist u Trai bad la
bynshet ha ka Balang. Kumba ki dei ki jingtrei jong u Khrist bad ka
Balang, ki long ki
dak ki shin bad ki atiar kiba pynpaw bad pynkhlaiñ jingngeit, lyngba
jong ki la ai jingmane ïa u Blei, bad ki wanrah ïa ka jingpynkyntang jong ka jaitbynriew
bad kumta ki nohsynñiang ha ka rukom ka bakhraw tam ban pynurlong, pynkhlaiñ
bad ban pyni ïa ka jinglong shitylli ha ka jinglong Balang. (cf. Can. 840)
1.
KA
BAPTISMA:
Ka Baptisma ka long ka nongplie lynti ïa kiwei pat ki Sakrament. Ka long ka
ba donkam na ka bynta ka jingpynim ïa ki mynsiem da ka ba pdiang ïa ka lane da
ka jingthrang. Da ka, ïa ki briew la pyllait na ki pop, la kha biang ïa ki kum
ki khun jong u Blei bad ki kylla long kum u Khrist da ka dak ka bym lah pyndam,
bad kumta ki long ki dkhot jong ka Balang [cf. Can. 849].
Kum ka rul ïa kiba la san dei ban pynbaptis ha ka
Ïingmane Parish ba u shong u sah bad ïa i khyllung ha ka Ïingmane Parish jong
ki kmie ki kpa, lait noh haba don ki daw ki babiang (cf. Can. 857 §2).
(i)
Ka
jingpynkhreh.
Ban ïoh pdiang ïa ka Baptisma donkam ka jingpynkhreh ka babha. [cf.Can.
851]
(a)
Kiba
la san:
Ïa ki ba la san kiba thmu ban pdiang Baptisma yn pynrung ïa ki
kum ki nongpyrshang. Ki Rangbah Balang kin peit, kyrshan bad ïarap ïa ki
hapoh ka jingsharai u Parish Priest. [cf.Can. 851 § 1]
Kiba la san ki la dei ban pynpaw hi ba ki da kwah ban ïoh pdiang
baptisma, ki dei ban ïoh jinghikai ha ka rukom babiang ha ki jingshisha jong ka
jingngeit bad ki kamram jong u Khristan bad ban da shah tynjuh ha ka rukom im
kum Khristan ha ka por jingpynkhreh (ka por balong nongpyrshang). Dei ban don
ka jingsngewsih ïa la ki pop kiba ki la leh.
Na ka bynta kane u ne ka dei ban ai da ka jingthoh, ba
la thoh da la ka kti ïa kane ka thrang (Self declaration). Na ka bynta ki bym
nangthoh ki bahaïing kin ïarap.
Ha tmier ka jingïap yn ai Baptisma lada u/ka don ïa ka
jingtip ïa ki jingshisha batynrai jong ka jingngeit, u/ka dei ban da pynpaw hi
ha kano kano ka rukom ban ïoh baptisma bad ban rakhe ïa baroh ki Hukum jong ka
Niam Khristan (cf. Can. 865 §1).
Ka por jinghikai ïa ki ka shong katkum ka jingbishar
bniah u Parish Priest.
(b)
Ki
Khunlung:
Ki kmie ki kpa jong u khunlung ïa uba yn ai Baptisma
bad kito ki ban long kmie long kpa mynsiem, ki dei ban shah hikai niam shuwa
ban ïoh Baptisma na ka bynta baroh ki khun. [Can. 851 §2]. Ka por hikai niam
kan long ar sngi. Ki kmie bad ki kpa mynsiem ki dei ban wan shah hikai
niam ha ka session bakhatduh jong ka sngi hikai niam. Ka long ka babha
ba ki kmie kpa bad kmie kpa mynsyiem kin leit phla shuwa ha ka sngi khatduh
jinghikai niam.
Ïa u/ ka bymlah ban don jingkitkhlieh na ka bynta ïa
lade (kum kiba duna jabieng, ne anna) la ñiew ïa ki kum ki khyllung ha kaba
ïadei bad ka Baptisma (Cf. Can. 852 §2). Dei ban don nongbah khlieh.
(ii)
Ki
Jingdonkam ban pynbiang:
(a)
Ki
kmie ki kpa ki dei:
(1)
ba
la dep pdiang ïa ka Sakramen jingkyntiew kurim.
(2)
ban
don lang ryngkat naduh sngi jinghikai niam.
(3)
kiba
kyrshan ïa ka Balang ha ki bynta baroh.
(4)
ban
shim syrnod na u Rangbah Balang lyngba ka Form ba la ai na ka office jong ka
Parish shitaïew shwa ka sngi jinghikai niam ryngkat bad ka EPIC ba la xerox
(5)
Kiba
ïaid beit.
(6)
Ban
pyndep ïa la ka kular Baptisma, da ka pynheh pynsan ïa ki khun ha ka jingngeit.
[cf. Can. 868 §2].
(b) Kine harum kin ïa kynduh ïa I Parish Priest shuwa ban
pdiang ïa Baptisma na ka bynta ki khun jong ki lyngba ka jingthoh na U Rangbah
Balang:
(i)
Kiba
ïahap Kurim/ kiba shu ïashong, kiba ïashong klim, Ki ba im pathar,
buaid-tanglang, im awria, ba pynbudnam sniew ïa ka Balang.
(k) Ka jingjied kyrteng: Ka kyrteng ba la jied ka
dei ban don ka jingïadei bad ka jinglong
Khristan; ban jied da ki kyrteng ‘riewkhuid kum ki nongda. [cf. Can. 855]
(d) Ki Kmie ki kpa mynsiem:
(1)
Kin
ïarap ïa ki kmie ki kpa ban leh ïa ka ba (k)
(2)
Ki
ba-la-thung da ki kmie ki kpa (cf. Can. 874 §1,1)
(3)
Kiba
la pdiang ïa ka Sakramen Jingpynskhem. (cf. Can. 874 §1, 3)
(4)
Ki
dei ban ïalam, hikai, btin bad kyrshan ha ka jinghikai Khristan ïa la ki
khun mynsiem khamtam da ka ba ai nuksa
babha. (Cf. Can. 872)
(5)
Kin
pynbiang ïa ka (a) (3).
(iii)
Nongai
Baptisma (Nongjer/ minister)
(a)
Tang
u Lyngdoh Niam Katholik u lah ban ai Baptisma ha baroh ki por.
(b)
Kiwei
ki lah ban ai Baptisma tang lada don ha tmier jingïap [cf. Can. 867 §2] da kaba
theh da ka um ha shyllangmat bad kynnoh ïa ki ktien, “Nga pynbaptis ïa phi u/ka
…… ha ka kyrteng u Kpa, bad u Khun, bad u Mynsiem Bakhuid”.
Ynda haba ai baptisma kumne, dei ban da pyntip sha u Parish Priest da ka
jingthoh na u Rangbah Balang.
2.
KA
KOMMUNION BANYNGKONG.-
KA ÏUKHARIST BAKHUID.
Ka Sakramen kaba phieng duh ka dei ka Ïukharist
Bakhuid tam ha kaba la don ïa u Khrist u Trai hi, ïa Uba la tyrwa bad pdiang
bad da Uba ka Balang ka ïai im bad ka heh ka san. (cf. Can. 897).
Ki Khristan ki dei ban ai ka burom ka bahalor tam ïa
ka Ïukharist Bakhuid tam, ban shim bynta shitrhem ha ka jinglehniam jong ka
Jingkñia baphieng tam, ban pdiang ‘riewblei bad bunsien bad ban mane ïa Ka da
ka jingmane bahalor tam. (cf. Can. 898).
Kito kiban pdiang ïa ka Kommunion banyngkong ki dei
ban sngewthuh ba u Jisu u don ha ka Ïukharist Bakhuid bad ki pdiang ïa U ha ka
dur u Kpu bad/ ne ka waiñ. (Cf. Can. 913)
(a)
Mano
ban pdiang bad katno ka ryta jong ki?
Ki khynnah kiba la 7 snem shaneng kiba la ïoh Baptisma
bad kiba la don jingsngewthuh bad nang ban pynïapher ïa ka ba long pop bad ka
bym long pop.(cf. Can 913 §1)
(b)
Ki
dei ban tip:[Ki
jinghikai ba don ha ka Kotniam Barit -Jinghikai niam baroh shisnem khamtam eh
ki jinghikai shaphang u Jisu ha ka Ïukharist Bakhuid tam]
·
Ïa
ka dak ka Diengphna
·
Ka
jingduwai u Trai
·
Ka
jingkhublei u Angel
·
Ka
Burom ha u Kpa
·
Ka
jingphla ka jingngeit
·
Ka
jingduwai ka jingsnewsih u khun balajah
·
Kumno
ban phla pop kumba la buh ha ka Lynti Bneng
·
Ka
jingduwai step, miet, shuwa ban bam, bad kiwei
·
Ka
jingtip batynrai shaphang u Blei bad ka Niam Khristan
(k) Kiwei ki jingdonkam.
(i) shynrang:
patlun ïong bad shirt ronglieh bad u bow tie rong ïong.
(ii) Kynthei:
sopti bad veil ronglieh bad ka pangsngiat.
(iii) ban rah jyntyrwa
(iv) bai certificate (syrnod)
(v) ka kmie bad u kpa
ki dei ban don lang.
(vi) wan rah
certificate na Rangbah Balang ryngkat bad ka syrnod Baptisma ba
shu xerox.
(vii) ban shah hikainiam ha Balang Shnong baroh shisnem shuwa u snem
pdiang.
(viii) Ban wan jinghikai-niam ha ki sngi ban sa
pynbeit da ka Parish.
3. KA JINGPYNSKHEM.
Ka Jingpynskhem ka long
ka Sakramen da kaba u Mynsiem Bakhuid u pynskhem bad u pynkhlaiñ ïa u Khristan,
ba kin shlur ban ïai phla ïa la ka jingngeit, da ki ktien bad da ki kam; bad
kaba pynlong ïa u, u shipai jong u Khrist.
Ka Jingpdiang ïa ka Sakramen Jingpynskhem ka pynpura ïa ka jingaiei ba
la ïoh pdiang ha ka Baptisma (cf. CCC 1285)
(a)
Mano
ba lah ban pdiang bad ha ka ryta kaba katno.
Ki khynnah kiba la 14 snem ka ryta shaneng kiba la ïoh Baptisma bad
jingpdiang Kommunion.(cf. Can 889, 891).
(b) Ki Jingduwai bad jinghikai ba dei ban tip:[Jinghikai
niam Baroh shisnem shuwa ka snem ba mut ban pdiang] (cf. Can. 890)
(i)
Ïa
ki ba la thoh ha 2(b) haneng [bad Kotniam Bakhraw bad ka histori bakongsan jong
Balang.]
(ii)
Ki
10 hukum
(iii)
Ki
hukum ka Balang
(iv)
Ki
Sakramen ka Balang
(v)
Ka
jingduwai Rosary ryngkat baroh ki saw jingmaïa
(vi)
Ka
jingtip bha ïa la ka jinghikai Katholik.
(k) Kiwei ki jingdonkam.
(i)
Dei
ban shong jinghikai-niam 2 sngi pura.
(ii)
Ban
rah syrnod Baptisma bad Kommunion banyngkong.
(iii)
Ban
rah syrnod na Rangbah Balang
(iv)
Ban
rah Baibyl, Lynti Bneng bad note book
(v)
Ban
rah Jyntyrwa.
(vi)
Ban
phong ki sopti bakhuid bad badon-akor.
(vii)
Ha
ka sngi pdiang ïa ka Sakramen dei ban don lang u kpa bad ka kmie ryngkat bad ka
kmie ne u kpa mynsiem.
(d) Ki Kmie/ Kpa Mynsiem:
Ki kmie/ kpa mynsiem ki
dei ban khmih ba uba/kaba pdiang Jingpynskhem ki im shisha kum u/ ka sakhi jong
u Khrist bad ba pyndep hok ïa baroh kiba la teh da kane ka Sakramen. (Cf. Can.
892)
Ban long kmie/ kpa mynsiem dei ban long kumba la batai haneng shaphang
ka Baptisma.
Lada long kaba lah ka kham bha ban long kmie/ kpa mynsiem da u/ ka juh
ba la long ha ka por Baptisma. (Cf. Can. 893 §2).
4. KA JINGKYNTIEW-KURIM
Ka
Sakramen jingkyntiew-kurim ka long ka Sakramen, da kaba arngut ki Khristan, u
shynrang bad ka kynthei, ki ïasoh-lang katkum ka rukom jong ka Balang ban im
ryngkat baroh shi-ryta; da kaba ki ïoh ruh ïa ka jingaiei jong ki kamram
shitnga haduh ka jingïap.
(a)
Ka
ryta – Ka kynthei ka
dei ban don 18 snem bad u shynrang 21 snem ka ryta.
(b)
Ka
jingtip ïa ka Niam.
(i)
Ba
dei ban tip bha ïa baroh ki jingduwai Katholik ba la kdew ha 3(b).
(ii)
Ka
jingtip bad sngewthuh bha ïa ka Niam Katholik bad ki jinghikai jong Ka.
(k) Ki Jingbthah:
(i) ki Katholik ki dei ban long kiba la pdiang ïa ka Sakramen
Jingpynskhem [cf. Can. 1065]
(ii) shuwa ban pdiang ïa ka Sakramen jingkyntiew kurim dei ban pynthikna
ba ym don ei ei kaba khanglad [cf. Can. 1066]
(iii) kiba don jingïadei doh, snam ne kano kano ka jingïadei bajan kim
lah ban pdiang ïa kane ka Sakramen [cf. Can. 1094]
(iv) ka jingkyntiewkurim ka long ka Sakramen kaba kongsan, te kumta ki
kmie ki kpa bad ki hynmen ki para ki dei ban don lang ha ka Mass Ïathoh ban ïa
sakhi lang.
(v) kito kiba wan ïasnoh na kiwei pat ki kynhun balang ne niam kidei ban
pynithuh ïalade lyngba ka jingthoh ha bad na u Parish Priest jong kata ka jaka
kaba ki wan.
(vi) kan kham bha ban ym khawai da kaba kit-ram.
(vii) la kyntu ïa ki samla ba ki dei ban pyndep shuwa ïa kane ka
Sakramen shuwa ba kin ïa imlang kum shi-tnga.
(d) Ki
Jingdonkam:
(i) ka Certificate Baptisma (kynthup ïa kiba na kiwei ki Balang ruh)
(ii) Certificate Jingpynskhem [cf. Can. 1065]
(iii) No Objection Certificate na u Parish Priest jong ka Parish ba wan.
(iv) ban leit jinghikai-niam katkum ka jingpynbeit na Parish/ Diocese.
(v) ban khreh jyntyrwa ha ka sngi-ïathoh.
(e) Ka
Jingshong-kurim khleh.
Ki Katholik ki dei ban
sumar ba kin ym iehnoh ïa la ka jingngeit bad ban thikna ba ïa ki khun yn hikai
Katholik bad ai baptisma Katholik. (cf. Can. 1125). Kiba thmu kumne ki dei ban
ïakynduh shuwa ïa u Parish Priest.
B.
KA
JINGKYRSHAN ÏA KA BALANG.
Man
la ka longïing Katholik hapoh Parish ka dei ban kyrshan ïa ka Balang katkum ka
aiñ bad ka rukom [cf. Can. 222].
Kine
ki jingkyrshan harum kin ïaid beit tad haduh ban da pynbeit pat:
(1)
U
Khaw Kham: Man la ka
longïing Katholik kan kham shi kham u khaw man ba shet ja. Dei ban kham ïa u
khaw la da dei ha ïing, ïing ba khawai ne ïap briew.
(2)
U
Synñiang Balang: Man la
kawei pa kawei ka longïing ka dei ban kyrshan ym duna ïa ka T. 100/- shibnai
man la u bnai. Ym don pud na ka bynta kito kiba lah ban ai kham bun.
(3)
Ka
Jingkyrshan Lyngdoh:
Man la ka longïing kan kyrshan ïa ki Lyngdoh Sohblei ym duna ïa ka T. 200/- shi
sien shi snem.
(4)
Jingkyrshan
Diocese: Ka longïing
Katholik kan kyrshan ïa ka Jylla Niam ym duna ïa ka T. 100/- shi sien shi snem.
(5)
Nalor
kitei dang don shuh sa kiwei, kine harum:
Parish Day: T. 70/-
Burom Maria : T. 20/-
Diocese Day: T. 30/-
Holy Childhood Day: T. 20/-
Parish Relief Fund: T. 50/-
Student’s Contribution to Diocese; T. 5/- shi bnai (60
tyngka shi snem).
Ïa kiwei ki jait jinglum ba dei ban phah sha Diocese
yn sa batai katkum ki jingdonkam.
Note: Kito ki bym pat lah ban siew synñiang Balang jong
u(ki) snem bala dep ki dei ban siewpyndep baroh shuwa ban sdang ka snem
thymmai. Ka long ka pop pyrshah jingieid lada ngim pyndep ïa ki synñiang ba dei
bad ai sha ka Balang.
(6)
Ka
Jingkyrshan ïa ka Balang:
(ii) Ka thew ruh ïa kino kino kiwei pat ki kam kiba ka Parish ka donkam na ka
por sha ka por. Ki dei ruh ka jingtrei-balang, jingim bad nuksa babha,
jingduwai na ka bynta ka kam ïalap bad ban ïalam ïa kiwei sha u Jisu.(ii) Kaba
shim bynta ha ka Ïukharist Bakhuid man ka Sngi u Trai bad ki Sngi Khuid kiba la
teh.
K. KA RUKOM PYNÏAID HABA ÏAP KI KHUN KHRISTAN.
(a) Ka jingleit on tep:
(i) Yn tied baje bad pyndep ïa ka riti niam
leit on tep tang ïa kito ki Khristan ki
baïaid-beit.
(ii) Yn tied baje bad pyndep ïa ka riti niam
leit on tep lada u/ka la pynbeit ïa la ka
jingim ha shuwa
ka jingïap (cf. Can. 1184, i).
(iii)
Ha
ka por leit on tep dei ban duwai ïa u Rosary bad ka pansngiat Jingisynei
jingblei.
(iv)
Ïa
u jingtyrwa ba lum ha ka riti lehniam leit on tep dei ban leit phah tyrwa Mass da
ki bahaïing ha u Lyngdoh Sohblei na ka bynta ka mynsiem balakhlad.
(b) Ka Mass.
(1) Haba don ba khlad ha la ïing, ka dei ka kamram jong ki bahaïing ban
phah tyrwa Mass na ka bynta ka jingjahthait ka mynsiem wat lada ym pat leit on
tep ruh.
(2) ha ka sngi dap snem ka long ka deiti jong ki bahaïing ban phah tyrwa
Mass bad leit buh syntiew ha lum jingtep.
(k) Ka Mass on tep:
(1) Yn pynlong Mass Bakhuid na ka bynta ki Nongtrei Balang ba dang trei
kata, U Rangbah Balang, Secretary, ki Assistant Rangbah Balang, bad ki
Nongkitkam jong ki seng.
(2) Ïa ki Nongtrei-Balang ba mynshuwa ruh lada ki dang neh ha ka jingim
babha bad dang ïaid beit.
(3) Ïa kiwei: kiba tista sha ka Ïukharist Bakhuid bad katkum ka jingpeit
u Parish Priest.
(d) Ki Jingbthah:
(i) Ha
ïing ba-khlad mano mano ka long ka dustur Khristan babha, nalor ka jingleit
kren sngewlem bad ïarap kam, ki Khristan kin pynlong jingduwai (kum Seng
Rangbah, Seng Kynthei, Seng Samla bad Seng Khynnah).
(ii) Mar ïa
don baïap, ki bahaïing kin pyntip ïa la u Rangbah Balang bad ma u pat mar mar
un pyntip ïa u Parish Priest.
(iii)
Ka
jaka ban tep ïa ki bym ïaid beit bad bym pat ïoh baptisma kan long beit harud
jong u lum jyntep paidbah(sha u pud) lane ha kano kano ka jaka ban sa kdew da u
Rangbah Balang ne uwei pat bala thung da u Parish Priest. Na ka bynta ki
bymïaid beit ka EC jong ka Balang shnong kan ïa pyrkhatlang.
(iv)
Ynda
ki jaka tep ki la poi sha jan u pud u lum jyntep, dei ban da tih da ka nur ne
kharai ban pynïakhlad na ka jaka tep ïa kiba sakma ne ki bym dei ban tep lang
bad kiba ïaid beit.
(v)
Ïa
ka jaka, jingthew ïa ka thliew bad jingtei mot dei ban da kdew bad batai da u
Rangbah Balang ne uno uno uba la thung da u Parish Priest kat kum ka jingthew
kaba 2 ne 3 phut ka jingkynjang bad ka jingheh kaba 3x2 inch. Ban tei mot dei
ban bud ïa ka jingbthah u Parish Priest.
(vi)
Ka
Rukom Tied Baje: Khunlung bad khynnah (haduh 14 snem) – 3 sien X 6 sien. Ki
Samla: 3 sien x 9; Ki Rangbah: 3 sien x 12.
(vii)
Haba
khlad ki bym pat ïoh baptisma yn ym tied baje.
(viii)
Lada
khlad ki Khristan ki bymïaid beit yn lehniam da u Rangbah Balang marwei.
(ix)
Ïano
yn ym lehniam:
* Ïa kiba im awria, kiba khaïi kyiad, drug, pynïap
briew;
* Kito kiba len mutlop ïa ki jingshisha jong ka Niam
Khristan kiba dei ban ngeit kum ki
Katholik bad kiba hikai pynbakla ïa kiwei(heretic);
*Ka jingkyntait mardor ïa ka jingngeit
Katholik(apostate);
* ki bym pyndem hapoh ka jingsynshar u Kpa Bakhuid kum
u Nongsharai bahakhlieh duh jong ka Balang(schismatic).(cf. Can. 751)
* Lada ha ka khyllipmat ba khatduh u ne ka la pyni dak
ïa ka jingkylla ka bamut lah ban lehniam tep.
(x)
Ban
pynlong jingiaseng ha ka miet shuwa ban tep.
D. KI NONGHIKAI SKUL BAD KI NONGTREI BALANG
(a) Ki Nonghikai Skul:
(i)
Ka jinglong:
§1
Ki nonghikai skul hapoh Parish, ki nongïalam ha ki shnong/ Block ka ba
kynthup ïa u Rangbah Balang, ki nongïalam jong ki synjuk/ seng niam ki
dei ban long kiba lait na kaba klim, jingawria, jinghapkurim, buaid tanglang,
shet bad kha-ïi kyiad bad kino kino kiwei pat kiba long ki nuksa basniew bad
pynsngewthuh bakla. Lada lap ba ki long kum kita yn weng noh shisyndon
ïa ki na ka kam ba ki bat.
(ii)
School Attendance:
§2
Ïa ki nonghikai kiba pep than khlem ki daw kiba biang bad khlem
jingpyntip sha ki bor pynïaid skul yn weng kam shisyndon hadien ba la ai
jingmaham 3(lai) sien (Katkum ka rai ka Managing Committee).
§3
Hapoh Balang shnong lada ki nongïalam ki duna, ki nonghikai ki dei ban
ïarap lem ban long kum ki nongïalam bad nonghikai
niam.
(b) U Rangbah Balang:
§4 U
Rangbah Balang ryngkat kiwei ki nongïalam kin synran, hikai bad ïalam
ïa la ki paid da kaba ïasyllok bad ki ïing ki sem kiba leh pjah, sakma
ne bymtista ha ki kam Niam. Un ïasyllok khamtam bad ki kmie ki kpa ha ka rukom
pynheh pynsan ïa ki khun ha ka jingim bad akor Khristan ka bapaka.
§5 U
Rangbah Balang bad ki ‘riewngeit jong ka Balang Shnong ki dei ban peit thikna
ba ki nonghikai ki don ha ki skul ha ka por skul na ka bynta ki khun jong ki.
§6 U Rangbah Balang un pynïaid
ba ha ka Balang Shnong jong u dei ban pynlong ki jinghikai niam man la ka sngi
u
Trai da kaba phiah kynhun ïa ki khynnahrit, ki khynnah ba pynkhreh
pdiang Kommunion, ki khynnah 7 haduh 12 snem, ki khynnah 13 bad 14 snem kiba
pynkhreh Pdiang Sakramen Jingpynskhem, bad ki samla bad kiba la san.
§7 URangbah Balang um dei ban
ai syrnod ne certificate ïa kito ki bym leit sha ka
skul jinghikai niam ha ki sngi
u Trai.
§8 U Rangbah Balang bad I
Secretary ki dei ban soi lang ïa kano kano ka syrnod ban ai na BalangShnong.
§9 U Rangbah Balang um dei ban
pep ha ka jingïalang Parish Pastoral Council (PPC), Sngithohdieng banyngkong
man u bnai, ki Retreat, ki Seminar bad ki Training ba pynbeit ka Parish ne
Diocese.
§10 Ha kano kano ka por lada
don ei ei kaba kham pher ha Balang Shnong u Rangbah Balang um dei ban shim rai
hi hynrei u dei ban pyntip ïa u Parish Priest bad ka rai jong u ka long ka
bakut.
§11 Ban Shim syrnod na Parish
( Baptisma, Kyntiew-kurim) dei ban ïaid lymgba u Rangbah Balang uban pynbiang
ïa ki jingdonkam baroh(kumba la pyndap ha ki form ban ïoh baptisma ne
jingkyntiew-kurim). Ban thoh ïa u phone numbar jong ki ba donkam syrnod.
§12 Ka Balang shnong/ Block ka
dei ban kyrshan ïa la u Rangbah Balang ha kano kano ka rukom la kumno kumno
shisien shi snem.
(k) Ka rukom Jied Rangbah Balang:
(i)
Jinglong:Uba tip bha ïa ki jinghikai bashisha jong ka Balang.
U dei ban long kiba lait na kaba klim, jingawria,
jinghapkurim, buaid tanglang, shet bad kha-ïi kyiad bad kino kino kiwei pat
kiba long ki nuksa basniew bad pynsngewthuh bakla ïa ki parabangeit;
"Uba long u bakohnguh ïa ki nongsynshar bad ki
rangbah sorkar, ba kohnguh ïa ki aiñ, ban long kiba la kloi ban shimti ïa kano
kano ka kam bahok.
Ubym kren sniew ïano ïano ne ban ym long uba ïakynroi
nia. U dei ban long u bajai jai bad u batip-akor bad ki briew
baroh."(cf.Titus 3:1,2);
"U dei ban long uba khlem budnam, uba don tang
kawei ka kurim, u kpa jong ki khun bangeit kibym im pathar ne tamsneng
namar kum u sordar jong u Blei, u dei ban long uba
khlem shah kynnoh pop: ym u basarong, ym u bakhong khong, ym u nongdih, ym uba
ïashoh ïadat, ym uba khwan myntoi;
Ha ka jinghikai jong u, u dei ban bat skhem ïa ka
khubor batynrai, ban dup pynshlur ïa ki briew ban bud ïa ka jinghikai bashisha,
bad ban pynduh nia ïa kito kiba saitlah.(cf. Titus 1:6,7,9)
(ii)
Ban jied: Ka Executive Committee jong ka Balang Shnong kan ai kyrteng ïa
ki Rangbah kiba ïahap ban long Rangbah Balang bad kan phah ïa kita ki kyrteng
sha u Parish Priest ba Un leh ïa kaba donkam;
Dei
tang hadien ba u Parish Priest u la ai jingthoh sa lah ban pynlong ïa ka
jingjied;
Uban
sa shah jied Rangbah Balang um dei uba wan rung Balang, lait noh hadien ka
jingbishar bniah da u Parish Priest.
(d) Kiwei ki Nongtrei-Balang:
§12 Ki President bad secretary jong ki seng ki dei ban ïarap ha ki kam
Balang kum ban ïalam, ïalap, hikai ne kano kano.
(e) §13 Ka samoi trei kam jong ki Rangbah
Balang bad ki President jong ki seng kan long 3(lai) snem lait noh ïa u Rangbah
Balang lada u Parish Priest u ibit ban dang bteng.
Dei ban tip ba kine ki long ka sur jong ka Parish bad ka Balang.
E. KI SYNNJUK BAD KI SENG NIAM
Ka Jingthmu:
§1 Ka
jingpynlong ïa ki synjuk bad ki seng bapher bapher hapoh ka Parish ki dei ban
ïalam sha ka jingim ka bajanai, ban pynkhlaiñ ïa ka jingshimbynta ha ka
jingmane Blei bad ban don ka jinghikai ha ka jingim Khristan. Kidei ruh ban
pynleit por ha ki kam ïalap, ki jinglehriewblei, ki kam isynei, jingieid bad
ban wanrah ïa ka jinghikai bad akor Khristan (cf. Can. 298).
§2
Uwei na ki Lyngdoh Sohblei ne uno uno/ kano kano bala ithuh da u Parish Priest
un long u Spiritual Director jong ka synjuk ne seng. Kine ki moderator kin peit
ba ki dkhot jong ka synjuk ne seng kin ïoh ka jinghikai kaba biang halor ki jinghikai
ka Balang kaba dei ïa ki paidriewngeit (cf. Can. 329).
Ki kam:
§3 Ki
synjuk bad ki seng ki dei ban wanrah ïa ka jingïadei kaba ïajan eh hapdeng ka
jingngeit bad ka jingim.
4 Ban don ïa ki Riti Treikam bad bud ïa ki.
G. KA LITURJI JINGÏASENG ÏING
(1) Jingrwai sdang (katkum ka aïom ne jied kano kano)
(2) Jingpdiang sngewbha ïa kiba wan jingïaseng bad ka
jingthmu na ki trai ïing.
(3) Ka Jingduwai khot sngewbha ïa u Blei, pynbud da ka
jingrwai ha u Mynsiem Bakhuid.
(4) Jingpule na ka Ktien u Blei bad jingpuson. (Lah
ban rwai kaba ïadei bad ka jingpule)
(5) Jingïaphylliew jingmut ïa ka Ktien u Blei katkum
ka jingshem lade. (Kiba wan jingïaseng kin rah Baibyl/ Jutang Bathymmai)
(6) Ka jingkren katkum ka sobjek da u Rangbah Balang
ne uno/ kano ba lah ban hikai.
(7) Jingduwai ki ‘riewngeit bad pynkut da ka jingduwai
u Trai.
(8) Jied ïa ka ktien im-sngi bad ïa ka kam Mission ban
leh da ka Balang shnong ne Block.
(9) Jingkren ai khublei na u nongïalam (Rangbah
Balang), trai ïing bad jingduwai bad jingrwai pynkut.
NG. KA ÏING KA SEM.
(i) Ka Ïing ka sem ka long ka Balang Rympei ne ka
Balang barit hapoh ka Balang Salonsar. Ka Niam Khristan ka la roi naduh ka
basdang ha ka rukom ka barit. Ka la sdang lyngba ki longïing ha kaba baroh ki
dkhot jong ka ki la rung Niam khnang ban ïoh jingpynim (Cf. CCC 1655) La kyntu
ïa baroh ki longïing ban shim khia bad jingkitkhlieh ban don:
(1)
Ka
jingpule ïa ka Baibyl man ka sngi bad ki jingduwai step, duwai miet bad Rosary
Bakhuid.
(2)
Ban
jan sha ki Sakramen Jingpynïasuk bad ka Ïukharist Bakhuid.
(3)
Ban
leh kam isynei, kam babha ha ka imlang ka sahlang, ban long ka nuksa babha ha
ka ïaid ka ïeng bad ka ktien ka thylliej. Ka jingim Khristan jong ngi ka dei
ban long “Ka jingngeit ryngkat ki kam” (cf. Jakob 2:14,17).
(4)
Man
la ka Longïing ka dei ban don ka duwan, ha kaba buh Burom ïa ka Baibyl bad
kiwei ki dur, ki jingbuh jingkynmaw ïa kiba long ka tynrai jong ka jingngeit.
(5)
Man
la ka longïing kan jied u ne ka 'riewkhuid kum nongda bad haba dei ka sngi
burom dei ban pynlong jingduwai bakyrpang lada ïoh lad ban leit sha ka Mass
Bakhuid.
(6)
Ban
don jingduwai kyrpang ne leit tyrwa Mass ha ki sngi kha khun, jingdap snem
ïathoh bad kiwei kiwei ki sngi kynmaw jong ka ïing.
(7)
Ki
kmie ki kpa ki dei ban pynmlien ban ïalam ïa ki khun sha Ïingmane watla ki dang
khyllung ruh. Haba ki la sdang ban ïaid ban kin synshar pat ba kin ym shang
kylleng ka Ïingmane. Shuwa ban leit sha Ïingmane dei ban ai bam kdang ïa ki
khunrit ba kin nym thlia bad lada ki thlia ymdei ban pynmlien ban ai jingbam hapoh
Ïingmane. Hikai ruh ïa ki khun ba kin leit pynjhih shuwa ban rung shapoh
Ïingmane ban ym mih hapdeng ba dang ïaid ka Jinglehniam khamtam ha ka por
Jingpynkyntang.
(ii) Ka
Jingkyrkhu Ïing ha ka Por Paskha: Kumba la pynbeit da ka Parish Pastoral
Council yn ym kyrkhu ïa ki longïing ba shet bad ba die kyiad.
H. KA BAKONGSAN:
La
bthah bad kyntu ïa baroh ki ‘riewngeit jong ka Balang ba kim dei ban rai hi ïa
kano kano kaba long ka rukom pynïaid ne ka aiñ jong ka Balang khlem da kylli na
u Parish Priest. Ban ïoh jingshai barobor dei ban leit sha u Parish Priest ne u
Lyngdoh Sohblei synrop. La kyntu ruh ïa baroh ban bud ïa kine ki riti trei kam
jong ka Parish bad ban pynneh pynsah ïa ka jinglong ba Salonsar.
Domicile:
Ka jingpyndep ïa ki kamram Niam ka dei ïa baroh kiba
don ïing don sem bad dang long nongshong shnong hapoh Parish. Kiba dang long
nongshong shnong ha kawei ka Balang shnong hynrei ki leit sah ha kawei pat ka
Balang Shnong kidei ban ai da ka jingthoh na u Rangbah Balang.
Kiban leit sah trei ne leit skul sha kiwei pat ki
Parish kidei ban da rah jingthoh na I Parish Priest bad kin ai ha u Parish
Priest jong kata ka Parish ba kin leit sah. Kumjuh ruh kane kan long ïa kiba
wan sah na kiwei ki Parish. Kane ka long na kabynta ka kam mynsiem jong ki Khristan
bad ka jingpynithuh ïalade.
Ïa ka jingpdiang ïa ki Sakramen khamtam ka Baptisma,
Jingpdiang Kommunion bad Jingkyntiew-kurim, lada lah wat ïa ka Jingpynskhem dei
ban pdiang ha Parish lajong.
<><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>
“Nga ïa lade te
bad ka ïing ka seng jong nga, ngin shakri tang ïa u Trai.” Joshua 24:15
<><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>
Comments
Post a Comment